ᱜᱳᱣᱟ: ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚᱦᱲᱟᱭᱮᱱ ᱛᱟᱞᱟᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱷᱟᱨᱟᱠ ᱠᱚ

ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ, ᱨᱟᱲᱟ ᱜᱮᱭᱟᱱ ᱯᱩᱛᱷᱤ ᱠᱷᱚᱱ
Content deleted Content added
No edit summary
ᱱᱟᱥᱮ ᱚᱞ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱮᱱᱟ
ᱫᱷᱟᱹᱲ ᱑: ᱫᱷᱟᱹᱲ ᱑:
{{Infobox settlement
| name = ᱜᱳᱣᱟ
| settlement_type = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ]]
| image_map = IN-GA.svg
| map_caption = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ]] ᱨᱮ ᱜᱚᱟ ᱨᱮᱟᱜ ᱥᱛᱤᱛᱦᱤ
| image_map1 = Districts and Sub-Districts of Goa.png
| coordinates = {{coord|15.50|N|73.83|E|type:adm1st_region:IN-GA|display=inline}}
| coor_pinpoint = Panaji
| subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ
| subdivision_name = {{flag|India}}
| established_title = ᱜᱚᱴᱦᱚᱱ
| established_date = ᱓᱐ ᱢᱮ ᱑᱙᱘᱗
| seat_type = ᱨᱟᱦᱫᱦᱟᱱᱤ
| seat = [[ᱯᱟᱬᱟᱡᱤ]] (ᱯᱟᱱᱡᱤᱢ)
| parts_type = ᱡᱤᱞᱟ
| parts_style = para
| p1 = 2
| governing_body = {{nowrap|ᱜᱳᱣᱟ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ}}
| leader_title = ᱜᱚᱵᱦᱚᱨᱱᱚᱨ
| leader_name = ᱢᱨᱤᱱᱫᱩᱞᱟ ᱥᱤᱱᱦᱟ
| leader_title1 = ᱪᱤᱯ ᱢᱤᱱᱤᱥᱴᱚᱨ
| leader_name1 =
ᱯᱨᱚᱢᱚᱫ ᱥᱟᱣᱟᱱᱛ (ᱵᱤ. ᱡᱚ. ᱯᱤ)
| unit_pref = Metric
| area_total_km2 = ᱓᱗᱐᱒
| area_rank = ᱒᱙
| elevation_footnotes = ᱢᱟᱨᱪ
| population_total = ᱑,᱔᱕᱘,᱕᱔᱕<ref>{{Cite web |url=http://www.census2011.co.in/district.php# |title=Indian Districts by Population, Sex Ratio, Literacy 2011 Census |access-date=26 August 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110611224943/http://www.census2011.co.in/district.php# |archive-date=11 June 2011 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>
| population_as_of = ᱒᱐᱑᱑
| population_density_km2 = auto
| population_rank = ᱒᱖
| population_demonym = ᱜᱚᱟᱱ
| timezone1 = ᱟᱤ. ᱮᱥ. ᱴᱤ
| utc_offset1 = +05:30
| iso_code = ᱤᱱᱺᱜᱟ
| blank_name_sec1 = ᱮᱪ. ᱰᱤ. ᱟᱤ {{nobold|(2018)}}
| blank_info_sec1 = {{increase}} 0.764<ref name="GlobalDataLab">{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=2018-09-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923120638/https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/#|archive-date=23 September 2018|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> (<span style="color:#090">high</span>) · [[List of Indian states and territories by Human Development Index|3rd]]
| blank_name_sec2 = ᱞᱤᱴᱨᱮᱥᱤ
| blank_info_sec2 = ᱘᱘.᱗᱐% (᱓ ᱱᱚ.)
| blank1_name_sec2 = {{nowrap|[[Official language]]}}
| blank1_info_sec2 = {{plainlist|
*[[Konkani language|Konkani]]<ref name=langoff1 />}}
| website = [http://www.goa.gov.in/ www.goa.gov.in]
| footnotes = {{note|lang|*}} [[Konkani language|Konkani]] in [[Devanagari]] script is the sole official language but [[Marathi Language|Marathi]] and [[English Language|English]] are also allowed to be used for any or all official purposes.<ref name=langoff1>{{cite web|url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |title=Report of the Commissioner for linguistic minorities: 50th report (July 2012 to June 2013) |page=113 |publisher=Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India |accessdate=26 December 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160708012438/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |archivedate=8 July 2016 |df=dmy }}</ref><ref name=langoff2>{{cite web|title=The Goa, Daman and Diu Official Language Act, 1987|url=http://www.daman.nic.in/acts-rules%5CHindi-department%5Cdocuments/Official%20Language%20Act.pdf|website=daman.nic.in|publisher=U.T. Administration of Daman and Diu|accessdate=17 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20130508141416/http://daman.nic.in/acts-rules/Hindi-department/documents/Official%20Language%20Act.pdf#|archive-date=8 May 2013|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref>
| seat1_type = Largest city
| seat1 = [[Vasco da Gama, Goa|Vasco da Gama]]
| leader_title2 = [[Legislature of Goa|Legislature]]
| leader_name2 = [[Unicameral]] ([[List of constituencies of Goa Legislative Assembly|40 seats]])
| leader_title3 = [[15th Lok Sabha|Parliamentary constituency]]
| leader_name3 = [[Rajya Sabha]] 1<br /> [[Lok Sabha]] 2
| leader_title4 = [[High Courts of India|High Court]]
| leader_name4 = [[Bombay High Court#Panaji bench|Bombay High Court, Goa Bench]]
}}

[[ᱨᱮᱫ:Palolem_beach.jpg|thumb|Palolem beach]]
[[ᱨᱮᱫ:Palolem_beach.jpg|thumb|Palolem beach]]
'''ᱜᱳᱣᱟ''' (Goa) ᱚᱛ - ᱦᱟᱥᱟ ᱦᱤᱥᱟᱯ ᱛᱮ ᱥᱤᱧᱩᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱩᱰᱤᱧ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱦᱤᱥᱟ.ᱯ ᱛᱮ ᱯᱳᱱᱟᱜ ᱦᱩᱰᱤᱧ ᱯᱚᱱᱚᱛ| ᱥᱤᱧᱩᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱠᱳᱱᱠᱚᱱ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱟᱱ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ| ᱜᱳᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢ ᱱᱟᱠᱷᱟᱶᱨᱮᱫᱚ ᱢᱚᱦᱟᱨᱟᱥᱴᱨᱚ, ᱥᱟᱢᱟᱝ - ᱠᱚ'ᱭᱮ' ᱱᱟᱠᱷᱟ ᱨᱮᱫᱚ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱨᱮᱫᱚ ᱟᱨᱚᱵᱽ ᱫᱚᱨᱭᱟᱵᱨᱮ ᱡᱟᱯᱟᱜ ᱟᱠᱟᱱᱟ| ᱜᱳᱣᱟ ᱥᱤᱧᱩᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱤᱥᱟ.ᱬ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱜᱚᱲ GDP ᱨᱟᱥᱴᱨᱤᱭᱟ. ᱢᱟᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱟ.ᱲᱟ.ᱭ ᱜᱩᱱ ᱵᱟ.ᱲᱛᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ| ᱜᱮᱞ ᱢᱤᱫ ᱠᱟ.ᱣᱰᱤ ᱟᱭᱚᱜᱽ ᱦᱚᱛᱮ ᱛᱮ ᱟ.ᱳᱟ.ᱱ ᱜᱟᱛᱷᱟᱣ ᱯᱟᱥᱴᱟᱶᱨᱮ ᱥᱯᱨᱮᱥ ᱦᱟᱢᱮᱴ ᱞᱮᱫᱟ ᱟᱨ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱟ.ᱛᱨᱤᱭᱟ. ᱟᱭᱚᱜᱽ ᱟᱜ ᱜᱮᱞ ᱵᱟᱨ ᱮᱞ ᱩᱫᱩᱜ ᱠᱟᱛᱮ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱱ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱴᱷᱟ'ᱣᱮ ᱮᱢᱟᱫ ᱫᱤ ᱛᱟᱦᱮ'ᱱᱟ|
'''ᱜᱳᱣᱟ''' (Goa) ᱚᱛ - ᱦᱟᱥᱟ ᱦᱤᱥᱟᱯ ᱛᱮ ᱥᱤᱧᱩᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱩᱰᱤᱧ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱦᱤᱥᱟ.ᱯ ᱛᱮ ᱯᱳᱱᱟᱜ ᱦᱩᱰᱤᱧ ᱯᱚᱱᱚᱛ| ᱥᱤᱧᱩᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱠᱳᱱᱠᱚᱱ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱟᱱ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ| ᱜᱳᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢ ᱱᱟᱠᱷᱟᱶᱨᱮᱫᱚ ᱢᱚᱦᱟᱨᱟᱥᱴᱨᱚ, ᱥᱟᱢᱟᱝ - ᱠᱚ'ᱭᱮ' ᱱᱟᱠᱷᱟ ᱨᱮᱫᱚ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱨᱮᱫᱚ ᱟᱨᱚᱵᱽ ᱫᱚᱨᱭᱟᱵᱨᱮ ᱡᱟᱯᱟᱜ ᱟᱠᱟᱱᱟ| ᱜᱳᱣᱟ ᱥᱤᱧᱩᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱤᱥᱟ.ᱬ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱜᱚᱲ GDP ᱨᱟᱥᱴᱨᱤᱭᱟ. ᱢᱟᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱟ.ᱲᱟ.ᱭ ᱜᱩᱱ ᱵᱟ.ᱲᱛᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ| ᱜᱮᱞ ᱢᱤᱫ ᱠᱟ.ᱣᱰᱤ ᱟᱭᱚᱜᱽ ᱦᱚᱛᱮ ᱛᱮ ᱟ.ᱳᱟ.ᱱ ᱜᱟᱛᱷᱟᱣ ᱯᱟᱥᱴᱟᱶᱨᱮ ᱥᱯᱨᱮᱥ ᱦᱟᱢᱮᱴ ᱞᱮᱫᱟ ᱟᱨ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱟ.ᱛᱨᱤᱭᱟ. ᱟᱭᱚᱜᱽ ᱟᱜ ᱜᱮᱞ ᱵᱟᱨ ᱮᱞ ᱩᱫᱩᱜ ᱠᱟᱛᱮ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱱ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱴᱷᱟ'ᱣᱮ ᱮᱢᱟᱫ ᱫᱤ ᱛᱟᱦᱮ'ᱱᱟ|

᱑᱖:᱐᱑, ᱘ ᱮᱯᱨᱤᱞ ᱒᱐᱑᱙ ᱧᱮᱞᱟᱹᱨᱩ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ

ᱜᱳᱣᱟ
ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ
ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱚᱟ ᱨᱮᱟᱜ ᱥᱛᱤᱛᱦᱤ
ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱚᱟ ᱨᱮᱟᱜ ᱥᱛᱤᱛᱦᱤ
Location of ᱜᱳᱣᱟ
Coordinates (Panaji): 15°30′N 73°50′E / 15.50°N 73.83°E / 15.50; 73.83
ᱫᱤᱥᱚᱢ India
ᱜᱚᱴᱦᱚᱱ᱓᱐ ᱢᱮ ᱑᱙᱘᱗
ᱨᱟᱦᱫᱦᱟᱱᱤᱯᱟᱬᱟᱡᱤ (ᱯᱟᱱᱡᱤᱢ)
Largest cityVasco da Gama
ᱡᱤᱞᱟ2
ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ
 • ᱪᱟᱪᱞᱟᱣᱜᱳᱣᱟ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ
 • ᱜᱚᱵᱦᱚᱨᱱᱚᱨᱢᱨᱤᱱᱫᱩᱞᱟ ᱥᱤᱱᱦᱟ
 • ᱪᱤᱯ ᱢᱤᱱᱤᱥᱴᱚᱨᱯᱨᱚᱢᱚᱫ ᱥᱟᱣᱟᱱᱛ (ᱵᱤ. ᱡᱚ. ᱯᱤ)
 • LegislatureUnicameral (40 seats)
 • Parliamentary constituencyRajya Sabha 1
Lok Sabha 2
 • High CourtBombay High Court, Goa Bench
ᱮᱨᱤᱭᱟ
 • ᱞᱮᱠᱷᱟᱜᱩᱴ3702 ᱠᱤᱢᱤ (1429 ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱟᱭᱤᱞ)
ᱮᱨᱤᱭᱟ ᱨᱮᱸᱠ᱒᱙
ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱥᱮᱨᱢᱟ(᱒᱐᱑᱑)
 • ᱞᱮᱠᱷᱟᱜᱩᱴ᱑,᱔᱕᱘,᱕᱔᱕[᱑]
 • ᱫᱷᱟᱹᱲ ᱮᱞ᱒᱖
Demonym(s)ᱜᱚᱟᱱ
ᱟᱤ. ᱮᱥ. ᱴᱤ (ᱭᱩᱴᱤᱥᱤ+05:30)
ᱟᱭ.ᱮᱥ.ᱳ ᱓᱑᱖᱖ ᱠᱳᱰᱤᱱᱺᱜᱟ
ᱮᱪ. ᱰᱤ. ᱟᱤ (2018)increase 0.764[᱒] (high) · 3rd
ᱞᱤᱴᱨᱮᱥᱤ᱘᱘.᱗᱐% (᱓ ᱱᱚ.)
Official language
ᱣᱮᱵᱽᱥᱟᱭᱤᱴwww.goa.gov.in
^* Konkani in Devanagari script is the sole official language but Marathi and English are also allowed to be used for any or all official purposes.[᱓][᱔]
Palolem beach

ᱜᱳᱣᱟ (Goa) ᱚᱛ - ᱦᱟᱥᱟ ᱦᱤᱥᱟᱯ ᱛᱮ ᱥᱤᱧᱩᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱩᱰᱤᱧ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱦᱤᱥᱟ.ᱯ ᱛᱮ ᱯᱳᱱᱟᱜ ᱦᱩᱰᱤᱧ ᱯᱚᱱᱚᱛ| ᱥᱤᱧᱩᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱠᱳᱱᱠᱚᱱ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱟᱱ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ| ᱜᱳᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢ ᱱᱟᱠᱷᱟᱶᱨᱮᱫᱚ ᱢᱚᱦᱟᱨᱟᱥᱴᱨᱚ, ᱥᱟᱢᱟᱝ - ᱠᱚ'ᱭᱮ' ᱱᱟᱠᱷᱟ ᱨᱮᱫᱚ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱨᱮᱫᱚ ᱟᱨᱚᱵᱽ ᱫᱚᱨᱭᱟᱵᱨᱮ ᱡᱟᱯᱟᱜ ᱟᱠᱟᱱᱟ| ᱜᱳᱣᱟ ᱥᱤᱧᱩᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱤᱥᱟ.ᱬ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱜᱚᱲ GDP ᱨᱟᱥᱴᱨᱤᱭᱟ. ᱢᱟᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱟ.ᱲᱟ.ᱭ ᱜᱩᱱ ᱵᱟ.ᱲᱛᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ| ᱜᱮᱞ ᱢᱤᱫ ᱠᱟ.ᱣᱰᱤ ᱟᱭᱚᱜᱽ ᱦᱚᱛᱮ ᱛᱮ ᱟ.ᱳᱟ.ᱱ ᱜᱟᱛᱷᱟᱣ ᱯᱟᱥᱴᱟᱶᱨᱮ ᱥᱯᱨᱮᱥ ᱦᱟᱢᱮᱴ ᱞᱮᱫᱟ ᱟᱨ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱟ.ᱛᱨᱤᱭᱟ. ᱟᱭᱚᱜᱽ ᱟᱜ ᱜᱮᱞ ᱵᱟᱨ ᱮᱞ ᱩᱫᱩᱜ ᱠᱟᱛᱮ ᱡᱤᱭᱚᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱱ ᱞᱟ.ᱜᱤᱫ ᱥᱚᱨᱮᱥ ᱴᱷᱟ'ᱣᱮ ᱮᱢᱟᱫ ᱫᱤ ᱛᱟᱦᱮ'ᱱᱟ|

ᱯᱟᱱᱟᱡᱤ ᱜᱳᱣᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽ ᱜᱟᱲ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱵᱷᱟᱥᱠᱟ - ᱰᱟ - ᱜᱟᱢᱟ ᱱᱟᱝᱜᱨᱟᱦᱟ ᱠᱟᱱᱟ| ᱑᱖ ᱥᱟᱭᱟᱱᱟᱜ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱠᱚ ᱨᱮ ᱵᱮᱯᱟᱨᱤ ᱨᱩᱯ ᱛᱮ ᱜᱳᱣᱟ ᱛᱮ ᱠᱚ ᱦᱮᱡ ᱞᱮᱱ ᱟᱨ ᱛᱟᱭᱯᱢ ᱛᱮ ᱠᱚ ᱡᱤᱛᱠᱟ.ᱨ ᱞᱮᱫ ᱯᱨᱛᱩᱜᱤᱡᱽ ᱟᱜ ᱞᱟᱭ ᱞᱟᱠᱪᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱨᱥᱚᱝ ᱛᱮ ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ ᱟᱠᱟᱱ ᱱᱟᱝᱜᱨᱟᱦᱟ ᱢᱟᱨ ᱜᱟᱶ ᱧᱮᱞ ᱧᱟᱢᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ| ᱜᱳᱣᱟ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱫᱚ ᱯᱩᱨᱛᱩᱜᱤᱡᱽ ᱟᱜ ᱩᱯᱚᱱᱤᱵᱟᱥ ᱛᱟᱦᱮ' ᱠᱟᱱᱟ, ᱟᱢᱫᱟᱡᱽ ᱔᱕᱐ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱵᱟᱦᱟᱞ ᱛᱟᱦᱮ' ᱠᱟᱛᱮ ᱑᱙᱕᱑ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱥᱤᱧᱩᱛ ᱥᱚᱝᱜ3 ᱢᱮᱥᱟᱭᱮᱱᱟ|

ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱚᱢᱚᱱ

ᱥᱮᱫᱟᱭ ᱥᱟᱥᱛᱚᱨ ᱠᱚᱨᱮ ᱜᱳᱣᱟ ᱟᱭᱢᱟ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱱᱟ , ᱡᱮ ᱞᱮᱠᱟ ᱜᱚᱢᱮᱱᱴ, ᱜᱚᱢᱟᱧᱪᱚᱞ, ᱜᱚᱯᱟᱠᱚᱯᱚᱴᱴᱚᱢ, ᱜᱚᱯᱚᱠᱯᱩᱨᱤ, ᱜᱚᱣᱟᱯᱩᱨᱤ, ᱜᱚᱣᱮᱢ ᱟᱨ ᱜᱚᱢᱚᱢᱴᱚᱠ ᱮᱢᱟᱱ| ᱥᱤᱧᱩᱛ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱠᱟᱵᱵᱚ ᱨᱮ ᱜᱚᱣᱟ ᱜᱚᱯᱨᱟᱥᱴᱨᱚ ᱥᱮ ᱜᱚᱣᱟᱨᱟᱥᱴᱨᱚ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜ ᱠᱟᱱ ᱛᱟᱦᱮᱱᱟ ᱛᱟ'ᱦᱟ' "ᱜᱟ.ᱭ ᱟ.ᱥᱩᱞ ᱠᱚᱮᱟᱜ ᱨᱟᱡᱚᱥᱴᱤ"।ᱜᱚᱯᱚᱠᱯᱩᱨᱤ ᱟᱨ ᱜᱚᱯᱚᱠᱯᱚᱴᱴᱚᱢ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱠᱤᱱ ᱫᱚ ᱥᱮᱫᱟᱭ ᱥᱟᱝᱥᱠᱨᱤᱛ ᱠᱽᱵᱵᱚ ᱨᱮ ᱪᱟᱲᱪᱟᱲᱚᱜ ᱠᱥᱱ ᱛᱟᱦᱮᱱᱟ| ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱥᱟᱥᱛᱚᱨ ᱦᱚᱨᱤᱵᱚᱝᱥᱚ ᱟᱨ ᱥᱠᱚᱱᱫᱚ ᱯᱩᱨᱟᱱ ᱨᱮ ᱦᱚ' ᱱᱚᱣᱟ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱜᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ-ᱟ| ᱜᱮᱞ ᱯᱮ ᱥᱟᱭᱟᱱᱟᱜ ᱚᱠᱛᱮ ᱨᱮ ᱜᱨᱤᱠ ᱠᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱭᱜᱟᱱᱮᱞᱠᱤᱱᱫᱚ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱣᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱱᱟ। ᱜᱚᱣᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱴᱟᱜ ᱮᱴᱟᱜ ᱱᱟᱜᱟᱢᱤᱭᱟ. ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱠᱚ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ - ᱥᱤᱱᱫᱚᱯᱩᱨ, ᱥᱚᱱᱫᱟᱵᱩᱨᱟᱨ ᱢᱚᱦᱟᱪᱟᱯᱚᱴᱴᱟᱢ|

  1. "Indian Districts by Population, Sex Ratio, Literacy 2011 Census". Archived from the original on 11 ᱡᱩᱱ 2011. Retrieved 26 ᱚᱜᱚᱥᱴ 2018. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (help)
  2. "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (in ᱟᱝᱜᱽᱨᱮᱡᱤ). Archived from the original on 23 ᱥᱮᱯᱴᱮᱢᱵᱚᱨ 2018. Retrieved 13 ᱥᱮᱯᱴᱮᱢᱵᱚᱨ 2018. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (help)
  3. ᱓.᱐ ᱓.᱑ "Report of the Commissioner for linguistic minorities: 50th report (July 2012 to June 2013)" (PDF). Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. p. 113. Archived from the original (PDF) on 8 July 2016. Retrieved 26 December 2014. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
  4. "The Goa, Daman and Diu Official Language Act, 1987" (PDF). daman.nic.in. U.T. Administration of Daman and Diu. Archived from the original (PDF) on 8 ᱢᱮ 2013. Retrieved 17 ᱢᱮ 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (help)