ᱦᱟᱢᱤᱞᱴᱚᱱ, ᱱᱤᱭᱩᱡᱤᱞᱮᱱᱰ

ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ, ᱨᱟᱲᱟ ᱜᱮᱭᱟᱱ ᱯᱩᱛᱷᱤ ᱠᱷᱚᱱ
ᱦᱟᱢᱤᱞᱴᱚᱱ
Kirikiriroa  (Māori)
City
Hamilton from Till's Lookout, from Whitiora to Fairfield Bridge, traffic on SH1, Māori Garden, Hamilton Station, city offices and WINTEC
Hamilton from Till's Lookout, from Whitiora to Fairfield Bridge, traffic on SH1, Māori Garden, Hamilton Station, city offices and WINTEC
Coat of arms of ᱦᱟᱢᱤᱞᱴᱚᱱ
Coat of arms
Location of the Hamilton Territorial Authority
Location of the Hamilton Territorial Authority
Lua error in ᱢᱳᱰᱩᱞ:Location_map at line 522: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/New Zealand" does not exist.Location of Hamilton, New Zealand
Coordinates: 37°47′S 175°17′E / 37.783°S 175.283°E / -37.783; 175.283Coordinates: 37°47′S 175°17′E / 37.783°S 175.283°E / -37.783; 175.283
ᱫᱤᱥᱚᱢᱱᱤᱭᱩᱡᱤᱞᱮᱱᱰ
Islandᱠᱚᱧᱮ ᱫᱤᱯ
RegionWaikato
ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ
 • MayorPaula Southgate
 • Deputy MayorAngela O'Leary
 • Territorial authorityHamilton City Council
ᱮᱨᱤᱭᱟ [᱑]
 • Territorial110.8 ᱠᱤᱢᱤ (42.8 ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱟᱭᱤᱞ)
ᱥᱟᱦᱟᱨ • ᱱᱟᱜᱟᱨ110.37 ᱠᱤᱢᱤ (42.61 ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱟᱭᱤᱞ)
ᱩᱥᱩᱞ40 ᱢᱤᱴᱚᱨ (131 ᱯᱷᱩᱴ)
ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱥᱮᱨᱢᱟ(ᱪᱷᱟᱸᱪ:NZ population data 2018)[᱒]
 • Territorialᱪᱷᱟᱸᱪ:NZ population data ᱒,᱐᱑᱘
 • ᱱᱟᱜᱟᱨᱪᱷᱟᱸᱪ:NZ population data ᱒,᱐᱑᱘
 • DemonymHamiltonian
NZST (ᱭᱩᱴᱤᱥᱤ+12)
 • ᱥᱤᱛᱩᱝ (DST)NZDT (UTC+13)
ᱯᱤᱱ ᱠᱳᱰ3200, 3204, 3206, 3210, 3214, 3216
ᱮᱨᱤᱭᱟ ᱠᱳᱰ(ᱠᱚ)07
Local iwiTainui
ᱣᱮᱵᱽᱥᱟᱭᱤᱴwww.hamilton.govt.nz
www.waikatoregion.govt.nz

ᱦᱟᱢᱤᱞᱴᱚᱱ ᱫᱚ ᱱᱤᱭᱩᱡᱤᱞᱮᱱᱰ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱧᱮ ᱫᱤᱯ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱥᱩᱨ ᱥᱩᱯᱩᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱣᱟᱭᱠᱟᱴᱳ ᱱᱟᱹᱭ ᱫᱷᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱣᱟᱭᱠᱟᱴᱳ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱩᱬᱩᱛ ᱟᱨ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱟᱹᱥᱛᱤ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱑᱗᱙,᱙᱐᱐ ᱴᱚᱴᱷᱟᱠᱤᱭᱟᱹ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱥᱟᱶᱛᱮ,[᱒] ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱩᱱᱭᱟᱹ ᱟᱹᱰᱤ ᱡᱟᱹᱥᱛᱤ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱑᱑᱐ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱔᱒ ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱚᱛ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱟᱠᱟᱱᱟ,[᱕] ᱦᱟᱢᱤᱞᱴᱚᱱ ᱫᱚ ᱦᱟᱢᱤᱞᱴᱚᱱ ᱱᱟᱜᱟᱨᱯᱟᱞᱤᱠᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱦᱟᱹᱴᱤᱧ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮ ᱱᱟᱝᱜᱟᱨᱩᱣᱟᱦᱤᱭᱟ, ᱟᱵᱟᱢᱩᱴᱩ ᱟᱨ ᱠᱮᱢᱵᱨᱤᱰᱤᱡᱽ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱩᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱦᱚᱸ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱒᱐᱒᱐ ᱨᱮ ᱦᱟᱢᱤᱞᱴᱚᱱ ᱫᱚ ᱱᱤᱭᱩᱡᱤᱞᱮᱱᱰ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱱᱟᱯᱟᱭ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱮ ᱟᱢᱮᱴ ᱞᱮᱫᱼᱟ ᱾[᱖]

ᱱᱟᱦᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱫᱟᱨᱟᱭ ᱛᱮ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱚ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱤᱨᱤᱠᱤᱨᱳᱭᱟ ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱟᱭᱢᱟ ᱟᱭᱳᱨᱤ ᱟᱹᱛᱩ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱠᱷᱚᱱ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱜ ᱟᱭᱳᱨᱤ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱦᱟᱛᱟᱣ ᱟᱠᱟᱫᱟ ᱾ ᱵᱨᱤᱴᱤᱥ ᱠᱚ ᱥᱮᱴᱮᱨ ᱚᱠᱛᱚ ᱢᱩᱫᱽᱨᱮ ᱳᱣᱟᱭᱠᱟᱴᱳ ᱱᱟᱹᱭ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱱᱚᱣᱟ ᱟᱹᱛᱩ ᱠᱚ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱟᱹᱥᱛᱤ ᱦᱤᱸᱥ ᱜᱮ ᱳᱣᱟᱭᱠᱟᱴᱳ ᱡᱟᱨᱯᱟ ᱟᱨ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱠᱚ ᱜᱷᱟᱹᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱡᱮᱛᱮ ᱵᱟᱛᱤᱞ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱᱟ ᱾

ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱨᱮ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱪᱟᱥ ᱯᱚᱨᱤᱥᱮᱵᱟ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱦᱤᱞᱢᱮᱱᱴ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱤᱛ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱟᱭᱢᱟ ᱞᱮᱠᱟᱱ ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱯᱩᱠᱮᱠᱳᱦᱮ ᱟᱨ ᱚᱠᱞᱮᱱᱰ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱱᱤᱭᱩᱡᱤᱞᱮᱱᱰ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱞᱚᱜᱚᱱ ᱩᱛᱱᱟᱹᱣᱟᱱ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱗] ᱦᱟᱢᱤᱞᱴᱚᱱ ᱜᱟᱨᱰᱮᱱ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱚᱛᱚ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱩᱥᱤᱱᱟᱜ ᱥᱟᱸᱜᱷᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱦᱟᱢᱤᱞᱴᱚᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ ᱨᱮ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱟᱨ ᱛᱚᱞᱟᱥ ᱟᱨ ᱩᱛᱱᱟᱹᱣ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱞᱟᱹᱠᱛᱤᱭᱟᱱ ᱮᱱᱮᱢᱮ ᱯᱟᱞᱟᱣᱼᱟ, ᱚᱡᱮ ᱫᱚ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱯᱨᱟᱭ ᱔᱐,᱐᱐᱐ ᱛᱚᱛᱛᱟᱹᱨᱤ ᱥᱮᱪᱮᱫᱤᱭᱟᱹ ᱟᱨ ᱑,᱐᱐᱐ ᱜᱚᱴᱟᱝ ᱯᱤ ᱮᱰᱤᱼᱟᱱᱼᱠᱟᱹᱣᱟᱱᱟᱜ ᱵᱤᱨᱤᱫ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱘]

ᱧᱩᱛᱩᱢ[ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ | ᱯᱷᱮᱰᱟᱛ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ]

ᱜᱮᱴ ᱯᱟᱣ ᱛᱳᱨᱚᱝᱜᱟ ᱞᱟᱹᱲᱦᱟᱹᱭ ᱨᱮ ᱜᱚᱡ ᱟᱠᱟᱱ ᱮᱭᱤᱪ ᱮᱢ ᱮᱥ ᱮᱥ ᱠᱤᱭᱮᱱ ᱨᱤᱱ ᱠᱚᱢᱟᱱᱰᱟᱨ ᱠᱮᱯᱴᱮᱱ ᱡᱚᱱ ᱯᱷᱮᱱ ᱪᱟᱨᱞᱥ ᱦᱟᱢᱤᱞᱴᱚᱱ[᱙] ᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮ ᱠᱚᱨᱱᱮᱞ ᱩᱭᱞᱤᱭᱟᱢ ᱢᱳᱞ ᱱᱚᱶᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚᱦᱚ ᱞᱮᱫᱟᱭ ᱾[᱑᱐] ᱑᱐ ᱢᱟᱨᱪ ᱒᱐᱑᱓ ᱨᱮ ᱜᱟᱞᱟᱜᱷᱟᱨ ᱜᱨᱚᱯ ᱫᱟᱨᱟᱭ ᱛᱮ ᱠᱮᱯᱮᱴᱮᱱ ᱦᱟᱢᱤᱞᱴᱚᱱ ᱟᱜ ᱢᱤᱫᱴᱟᱝ ᱢᱟᱱᱛᱨᱚ ᱥᱟᱦᱟᱨ ᱨᱮ ᱮᱢ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱᱟ , ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱪᱤᱱᱦᱟᱹ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱚᱱᱟ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱤᱪᱷᱩ ᱦᱚᱲ ᱫᱟᱨᱟᱭ ᱛᱮ ᱵᱤᱪᱷᱚᱱᱟ ᱟᱱᱟᱜ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱧᱮᱞ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱑᱑][᱑᱒] ᱑᱒ ᱡᱩᱱ ᱒᱐᱒᱐ ᱨᱮ ᱦᱤᱞᱢᱮᱱᱴ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱣᱥᱤᱱᱚᱞ ᱛᱷᱟᱭᱤ ᱟᱭᱳᱨᱤ ᱟᱭᱩᱭᱤ ᱳᱭᱮᱠᱟᱴᱳ ᱴᱟᱭᱱᱩᱭ ᱟᱜ ᱱᱮᱦᱚᱨ ᱛᱮ ᱢᱩᱨᱛᱤ ᱫᱚ ᱠᱚ ᱚᱪᱚᱜ ᱠᱮᱫᱼᱟ ᱾[᱑᱓] ᱱᱤᱭᱩᱡᱤᱞᱮᱱᱰ ᱟᱨ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱨᱮ ᱨᱟᱡᱽᱟᱹᱨᱤ ᱟᱨ ᱨᱟᱥᱴᱨᱤᱭᱚ ᱥᱟᱶ ᱡᱩᱲᱟᱹᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱦᱚᱲ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱢᱩᱴᱷᱟᱹᱱ ᱠᱚ ᱦᱟᱛᱟᱣ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱞᱟᱹᱭ ᱥᱚᱫᱚᱨ ᱟᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱫᱚ ᱡᱚᱨᱡᱽ ᱯᱷᱞᱚᱭᱰ ᱟᱜ ᱜᱚᱡ ᱥᱟᱶ ᱡᱩᱲᱟᱹᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱨᱟᱡᱽᱟᱹᱨᱤ ᱠᱚ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱦᱩᱭ ᱞᱮᱱᱟ ᱾ ᱒᱐᱑᱘ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱢᱩᱨᱛᱤ ᱫᱚ ᱵᱟᱹᱲᱤᱡ ᱠᱚᱨᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱲ ᱛᱷᱟᱭᱤ ᱟᱭᱳᱨᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱴᱟᱭᱴᱤᱢᱩ ᱢᱮᱭᱯᱤᱣ ᱥᱟᱦᱟᱨ ᱫᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱫᱚ ᱠᱤᱨᱤᱠᱤᱨᱳᱭᱟ ᱧᱩᱛᱩᱢ ᱛᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱠᱟᱛᱷᱟ ᱠᱚ ᱞᱟᱹᱭ ᱟᱠᱟᱫᱟ ᱾[᱑᱔]

ᱱᱟᱜᱟᱢ[ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ | ᱯᱷᱮᱰᱟᱛ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ]

ᱱᱟᱦᱟᱜ ᱥᱟᱦᱟᱨ ᱫᱟᱨᱟᱭ ᱛᱮ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱚ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱴᱮ ᱯᱮᱨᱟᱯᱟᱨᱟ ᱯᱩᱠᱮᱴᱮ ᱢᱮᱨᱳᱯᱤᱠᱳ ᱟᱨ ᱠᱤᱨᱤᱠᱨᱤᱨᱳᱭᱟ (ᱜᱟᱹᱨᱰᱩ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱡᱮᱞᱮᱧ ᱯᱟᱥᱱᱟᱣ) ᱥᱟᱶᱛᱮ ᱟᱭᱢᱟ ᱟᱭᱳᱨᱤ ᱟᱛᱳ ᱨᱮᱭᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱑᱕] ᱢᱩᱥᱠᱮᱴ ᱞᱟᱹᱲᱦᱟᱹᱭ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮ ᱱᱮᱯᱩᱦᱤ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱨᱟᱡᱟ ᱠᱚᱣᱟᱜ ᱦᱩᱞᱥᱟᱹᱭ ᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱑᱖] ᱟᱨ ᱱᱚᱣᱟ ᱚᱠᱛᱚ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱭᱢᱟ ᱯᱟ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱱᱤᱛ ᱫᱷᱟᱹᱨᱤᱡ ᱣᱟᱭᱠᱟᱴᱳ ᱜᱟᱰᱟ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱧᱟᱢᱚᱜᱼᱟ ᱾ ᱰᱤᱥᱮᱢᱵᱚᱨ ᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮ ᱣᱟᱭᱠᱟᱴᱳ ᱢᱤᱣᱡᱤᱭᱚᱢ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱣᱟᱭᱠᱟᱴᱳ ᱜᱟᱰᱟ ᱵᱮᱸᱠ ᱥᱩᱨ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱨᱩᱣᱟ ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱡᱚᱢᱟᱜ ᱫᱚᱦᱚ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱷᱟᱴ ᱠᱚ ᱧᱟᱢ ᱞᱮᱱᱟ ᱾

ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ[ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ | ᱯᱷᱮᱰᱟᱛ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ]

  1. "Urban Rural 2020 (generalised) – GIS | | GIS Map Data Datafinder Geospatial Statistics | Stats NZ Geographic Data Service". datafinder.stats.govt.nz. Retrieved 25 October 2020.
  2. ᱒.᱐ ᱒.᱑ ᱛᱩᱢᱟᱹᱞ ᱦᱩᱲᱟᱹᱜ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named NZ_population_data_2018
  3. ᱓.᱐ ᱓.᱑ Spratt, Amanda (12 March 2006). "'Boring' Hamilton: wish you were here?". The New Zealand Herald. Retrieved 19 March 2009.
  4. Swarbrick, Nancy. "Waikato places – Hamilton west of the river". Te Ara – the Encyclopedia of New Zealand.
  5. "Hamilton City Council". Internal Affairs. Retrieved 9 December 2014.
  6. "Hamilton and Whanganui tie for most beautiful city in New Zealand". Stuff (in ᱟᱝᱜᱽᱨᱮᱡᱤ). 29 October 2020. Retrieved 30 October 2020.
  7. "Subnational Population Estimates". Retrieved 23 January 2011.
  8. "Hamilton's Economy". Archived from the original on 24 July 2011. Retrieved 23 January 2011.
  9. "About Hamilton". Hamilton.co.nz. Hamilton City Council. Archived from the original on 20 February 2012.
  10. McCauley, Debbie (15 December 2012). "John Fane Charles Hamilton (1820–1864)". tauranga.kete.net.nz (in ᱟᱝᱜᱽᱨᱮᱡᱤ). Archived from the original on 2 October 2019. Retrieved 27 March 2018.
  11. Lynch, Jenna (11 March 2013). "Captain Hamilton's statue given to city". Stuff. Archived from the original on 4 June 2019. Retrieved 10 March 2013.
  12. Smallman, Elton. "Captain Hamilton's future in city looks secure". Stuff (in ᱟᱝᱜᱽᱨᱮᱡᱤ). Archived from the original on 29 November 2018. Retrieved 1 September 2018.
  13. "Controversial statue of Captain John Hamilton to be removed – Hamilton City Council". Radio New Zealand. 12 June 2020. Archived from the original on 12 June 2020. Retrieved 11 June 2020.
  14. Neilson, Michael (12 June 2020). "George Floyd protests: Hamilton City Council remove controversial Captain statue". The New Zealand Herald. Archived from the original on 12 June 2020. Retrieved 12 June 2020.
  15. "Te Parapara Garden". Hamilton Gardens. Retrieved 8 July 2021.
  16. Crosby, Ron, The Musket Wars – A History of Inter-Iwi Conflict 1806–45, Reed, Auckland, 1999.