Jump to content

ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱩ: ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚᱦᱲᱟᱭᱮᱱ ᱛᱟᱞᱟᱨᱮᱭᱟᱜ ᱯᱷᱟᱨᱟᱠ ᱠᱚ

ᱣᱤᱠᱤᱯᱤᱰᱤᱭᱟ, ᱨᱟᱲᱟ ᱜᱮᱭᱟᱱ ᱯᱩᱛᱷᱤ ᱠᱷᱚᱱ
Content deleted Content added
MT731 (ᱨᱚᱲ | ᱮᱱᱮᱢ)
MT731 ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱡ ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱩ ᱥᱟᱦᱴᱟ ᱫᱚ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱧᱤᱛᱩᱢᱨᱮ ᱩᱪᱟᱹᱲ ᱠᱮᱫᱼᱟᱭ: ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ
ᱜᱚᱛᱟᱣ: New redirect
 
MT731 (ᱨᱚᱲ | ᱮᱱᱮᱢ)
Removed redirect to ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ
ᱜᱚᱛᱟᱣᱠᱚ: Removed redirect Reverted
ᱫᱷᱟᱹᱲ ᱑: ᱫᱷᱟᱹᱲ ᱑:
{{Infobox settlement
#REDIRECT [[ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ]]
| name = ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ
| official_name = ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱩ
| image_blank_emblem =
| blank_emblem_type = ᱜᱨᱮᱴᱟᱨ ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱩ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱯᱟᱞᱤᱠᱟ
| blank_emblem_size = 100px
| native_name = <!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT guideline. -->
| native_name_lang = [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]]
| settlement_type = ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ
| image_skyline = {{Photomontage
| photo1a=Ubcity2.jpg
| photo3b=Lalbagh Glasshouse night panorama.jpg
| photo5a=Vidhana Souda Bangalore.jpg
| photo4b=ISKCON Banglaore Temple.jpg
| photo3a=Bangalore Palace - Jayamahal.jpg
| photo4a=BangaloreInfosys.jpg
| spacing = 3
| color_border = #FFFFFF
| color =
| size = 250
}}
| image_alt =
| image_caption = ''From top, left to right:'' [[UB City]], [[Bangalore Palace]], [[Lal Bagh]] Glass House, [[Infosys]] pyramid, [[ISKCON Temple, Bangalore|ISKCON Temple]] at night, [[Vidhana Soudha]]
| nicknames = ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱤᱞᱞᱤᱠᱚᱱ ᱵᱷᱮᱞᱞᱤ,<ref name="cnn-Dec2012" /> ᱵᱟᱜᱟᱱ ᱥᱚᱦᱚᱨ,<ref name="Basavaraja" /> ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱭᱤ.ᱴᱤ. ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ
| image_map = {{Maplink|frame=yes|plain=y|frame-width=300|frame-height=300|frame-align=center|type=shape|from=India/Karnataka/Bangalore Urban.map}}
| map_caption = Interactive map outlining Bangalore
| pushpin_map = India
| pushpin_mapsize = 300
| pushpin_label_position = left
| pushpin_map_alt =
| pushpin_map_caption = ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ##ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ##ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ##ᱮᱥᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ##ᱢᱤᱨᱛᱷᱤᱠᱟ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ
| coordinates = {{coord|12|58|44|N|77|35|30|E|type:city_region:IN-KA|display=inline,title}}
| subdivision_type = ᱫᱤᱥᱚᱢ
| subdivision_name = {{flag|ᱥᱤᱧᱚᱛ}}
| subdivision_type1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱯᱚᱱᱚᱛ]]
| subdivision_name1 = [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]]
| subdivision_type2 = ᱴᱚᱴᱷᱟ
| subdivision_name2 = ᱵᱚᱭᱟᱞᱩᱥᱤᱢᱟ
| subdivision_type3 = ᱦᱚᱱᱚᱛ
| subdivision_name3 = [[ᱵᱟᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ|ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ]]
| established_title = ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ
| established_date = ᱑᱕᱓᱗
| founder = [[ᱠᱮᱢᱯᱮ ᱜᱳᱣᱰᱟ ᱑]]
| named_for =
| government_type = ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ
* ᱵᱨᱤᱦᱟᱛ ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱩ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱯᱟᱞᱤᱠᱟ
* ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱩᱛᱱᱟᱹᱣ ᱯᱨᱟᱫᱷᱤᱠᱚᱨᱚᱬ
| leader_title1 = Administrator <br />{{small|(In absence of Mayor)}}
| leader_name1 = ᱨᱟᱠᱮᱥ ᱥᱤᱝ, [[Indian Administrative Service|IAS]]
| leader_title2 = [[ᱵᱨᱤᱦᱟᱛ ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱩ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱯᱟᱞᱤᱠᱟ|ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱟᱨ]]
| leader_name2 = ᱜᱚᱣᱨᱟᱵᱽ ᱜᱩᱯᱛᱟ, [[Indian Administrative Service|IAS]]<ref>{{Cite news |url=https://www.thehindu.com/news/cities/bangalore/gaurav-gupta-is-new-bbmp-commissioner/article34208951.ece |title=Gaurav Gupta is new BBMP Commissioner |newspaper=The Hindu |date=31 March 2021}}</ref>
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref>{{cite web |title=History of BBMP |url=https://bbmp.gov.in/historyofbbmp.html |website=Bruhat Bengaluru Mahanagara Palike (BBMP) |access-date=20 May 2021 |archive-date=2 November 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201102002519/https://bbmp.gov.in/historyofbbmp.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |title=Introduction - BMRDA |url=https://bmrda.karnataka.gov.in/info-1/Introduction/en |website=Bangalore Metropolitan Region Development Authority |access-date=20 May 2021 |archive-date=20 May 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210520173907/https://bmrda.karnataka.gov.in/info-1/Introduction/en |url-status=dead }}</ref>
| area_rank =
| area_total_km2 = 741
| area_metro_km2 = 8005
| elevation_m = 920
| population_as_of = 2011
| population_total = 8443675
| population_footnotes = <ref name="census2011.co.in Bangalore" />
| population_rank = ᱛᱮᱥᱟᱨ
| population_density_km2 = auto
| population_urban = 10,456,000
| population_urban_footnotes = <ref name="UNcities2016" />
| population_blank1_title = ᱨᱮᱸᱠ
| population_blank1 = [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱮᱞᱢᱚᱲᱚᱭ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱟᱹᱥᱛᱤ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱱ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱚ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱹᱞᱠᱟᱹ|᱕ ᱟᱱᱟᱜ]]
| population_blank1_footnotes = <ref name="ua_2011">{{cite web |title=INDIA STATS : Million plus cities in India as per Census 2011 |url=http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3 |website=Press Information Bureau, Mumbai |publisher=National Informatics Centre | access-date=20 August 2015 | archive-url=https://web.archive.org/web/20150630112755/http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3 | archive-date=30 June 2015 | url-status=dead |df=dmy-all}}</ref>
| population_demonym = ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨᱤᱭᱟᱱ, ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱤᱱᱟᱵᱟᱨᱩ, ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱤᱭᱟᱱ, ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱤᱜᱟ
| blank_name_sec1 = [[Gross metropolitan product|Metro GDP]] <!-- GDP consensus approach, per [[Wikipedia talk:WikiProject Indian Economy#City economy size and rank claims – a consensual approach|WikiProject Indian Economy talk]] -->
| blank_info_sec1 = $᱑᱑᱐ ᱵᱤᱞᱤᱭᱚᱱ<ref name=gdp />
| timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]]
| utc_offset1 = +᱐᱕:᱓᱐
| postal_code_type = [[Postal Index Number|Pincode(s)]]
| postal_code = ᱕᱖᱐ xxx
| area_code = +᱙᱑-(᱐)᱘᱐
| registration_plate = [[List of RTO districts in India#KA—Karnataka|KA]]-01, 02, 03, 04, 05, 41, 50, 51, 52, 53, 57, 58, 59, 60, 61
| blank2_name = ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ
| blank2_info = [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]]<ref>{{cite web |url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |title=50th Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India (July 2012 to June 2013) |access-date=14 January 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160708012438/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |archive-date=8 July 2016}}</ref>
| website = {{URL|www.bbmp.gov.in/}}
| footnotes =
}}

'''ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ/ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱩ''' ᱫᱚ [[ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ|ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱯᱚᱱᱚᱛ]] [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱘ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱚᱸ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱟᱨ ᱟᱢᱫᱟᱡᱽ ᱑᱑ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ ᱟᱜ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱢᱚᱬᱮᱭᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟ ᱾<ref name="2011 pp tableA2">{{cite web |url=http://www.citypopulation.de/php/india-karnataka.php |title=Karnataka (India): Districts, Cities, Towns and Outgrowth Wards – Population Statistics in Maps and Charts}}</ref> ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱫᱚᱠᱠᱚᱱ ᱯᱚᱴᱷᱟᱨ ᱨᱮ ᱫᱚᱨᱭᱟ ᱟᱴᱮᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱙᱐᱐ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱓,᱐᱐᱐ ᱯᱷᱤᱴ) ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱹᱰᱤ ᱩᱥᱩᱞ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ, ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱚᱨ ᱫᱚ ᱯᱩᱨᱟᱹ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱟᱡᱟᱜ ᱦᱟᱣᱮᱫ ᱦᱚᱭᱫᱟᱜ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱩᱥᱩᱞ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱩᱬ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱜᱮᱭᱟ ᱾

== ᱪᱷᱟᱹᱴᱭᱟᱹᱨ ==


== ᱱᱟᱜᱟᱢ ==


== ᱚᱛᱱᱚᱜ ==
[[File:BangaloreLake.jpg|thumb|ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱦᱮᱥᱚᱨᱚᱜᱷᱚᱴᱴᱟ ᱡᱷᱤᱞ]]
ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱫᱚ [[ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ]]ᱤᱭᱟᱹ [[ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ]] ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢᱼᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱙᱐᱐ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱒,᱙᱕᱓ ᱯᱷᱤᱴ) ᱩᱥᱩᱞ ᱨᱮ ᱢᱮᱭᱥᱩᱨ ᱯᱟᱴᱷᱟᱨ (ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱠᱨᱮᱴᱮᱥᱤᱭᱚᱥ ᱰᱮᱠᱠᱚᱱ ᱯᱟᱴᱷᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱴᱚᱴᱷᱟ) ᱨᱮᱱᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref name="ground water">
{{cite web |url=http://cgwb.gov.in/District_Profile/karnataka/BANGALORE_URBAN_BROCHURE.pdf |title=Ground water information booklet |publisher=Central Ground Water Board, Ministry of Water Resources, Government of India |access-date=16 June 2012 |date=December 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120517230107/http://cgwb.gov.in/District_Profile/karnataka/BANGALORE_URBAN_BROCHURE.pdf |archive-date=17 May 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ {{Coord|12|58|44|N|77|35|30|E}} ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱗᱔᱑ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱒᱘᱖ ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱫᱟᱯᱟᱞ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name="area">{{cite web |url=http://www.kar.nic.in/finance/bud2007/bs07e.pdf |title=Finance budget for 2007–08 |publisher=Government of Karnataka |access-date=28 June 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070628141329/http://www.kar.nic.in/finance/bud2007/bs07e.pdf |archive-date=28 June 2007 |url-status=dead}}</ref> ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱛᱮᱫ ᱴᱷᱟᱶ ᱫᱚ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱚᱨ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱥᱩᱨᱥᱩᱯᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱮᱦᱟᱛ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱚ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱫᱮᱦᱟᱛ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱫᱚ ᱢᱟᱨᱮ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱫᱮᱦᱟᱛ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱨᱟᱢᱱᱚᱜᱚᱨ ᱨᱮᱢᱟᱜ ᱱᱟᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱠᱮᱫᱟ ᱾<ref>{{cite web |title=District census handbook- Bangalore rural |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2929_PART_A_DCHB_BANGALORE%20RURAL.pdf |publisher=Directorate of census operations Karnataka| access-date=26 October 2017| archive-url=https://web.archive.org/web/20161114052450/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2929_PART_A_DCHB_BANGALORE%20RURAL.pdf| archive-date=14 November 2016| url-status=live}}</ref>

== ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ==
<!-- [[File:Bangalore Nandi Temple.jpg|thumb|left|upright|ᱱᱚᱱᱫᱤ ᱢᱩᱸᱫᱽᱨᱤ ᱫᱚ ᱵᱚᱥᱚᱵᱚᱱᱚᱜᱩᱰᱤ, ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾]] -->
{{IndiaCensusPop
| title= Population growth
| state=
| 1941= 406760
| 1951= 778977
| 1961= 1207000
| 1971= 1654000
| 1981= 2922000
| 1991= 4130000
| 2001= 5101000
| 2011= 8425970
| estimate=
| estyear=
| estref=
| footnote= Source: [[Census of India]]<ref name="Census population">
{{cite web |url=http://www.cicred.org/Eng/Seminars/Details/Seminars/PDE2007/Papers/IYER_Neelakantan_paperNairobi2007-project.pdf |title=Census population |work=Census of India |page=21 | access-date=7 June 2008 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120519132559/http://www.cicred.org/Eng/Seminars/Details/Seminars/PDE2007/Papers/IYER_Neelakantan_paperNairobi2007-project.pdf | archive-date=19 May 2012 | url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf |title=Provisional population totals, Census of India 2011 | access-date=29 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120507135928/http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf | archive-date=7 May 2012 | url-status=live |df=dmy-all}}</ref>}}
[[File:Sunset at Nagawara, Bangalore (2019).jpg|thumb|Sunset over the city from Nagawara|alt=|left]]
[[File:Shivoham Shiva Statue.jpg|thumb|200px|Lord [[Shiva]] statue at [[Shivoham Shiva Temple]]|alt=|left]]
ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱘,᱔᱔᱓,᱖᱗᱕ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱨ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱨᱮ ᱑᱐,᱔᱕᱖,᱐᱐᱐ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱥᱟᱶ ᱢᱤᱫ ᱢᱮᱜᱟᱥᱤᱴᱤ ᱠᱟᱱᱟ,<ref name="UNcities2016">{{cite web |title=The World's Cities in 2016 |url=https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/urbanization/the_worlds_cities_in_2016_data_booklet.pdf |publisher=[[United Nations]] |access-date=4 March 2017 |page=4 |date=October 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170112211410/http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/urbanization/the_worlds_cities_in_2016_data_booklet.pdf |archive-date=12 January 2017 |url-status=live}}</ref><ref name="census2011.co.in Bangalore">Bangalore Metropolitan/City Population section of {{cite web |title=Bangalore Population Sex Ratio in Bangalore Literacy rate Bangalore |url=http://www.census2011.co.in/census/city/448-bangalore.html |website=[[2011 Census of India]] |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170126061217/http://www.census2011.co.in/census/city/448-bangalore.html |archive-date=26 January 2017}}</ref> ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱨᱮ ᱘.᱕ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱾<ref name="2011UA">{{cite web |title=Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above |url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf |work=Censusindia |publisher=The Registrar General & Census Commissioner, India |access-date=17 October 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111113152754/http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf |archive-date=13 November 2011 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱑᱘ ᱟᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟ ᱾<ref name="census11">{{cite web |url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf |publisher=censusindia.gov.in |title=Cities having population 1 lakh and above | access-date=24 July 2012 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120507135928/http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf | archive-date=7 May 2012 | url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ᱑᱙᱙᱑ ᱟᱨ ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱱᱟᱶᱟ ᱫᱤᱞᱞᱤ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱚᱠᱛᱚ ᱩᱛᱷᱱᱟᱹᱣ ᱟᱜ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮ ᱜᱮᱞ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱚᱠᱛᱚ ᱓᱘% ᱜᱨᱚᱛᱷ ᱫᱚᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱤᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱦᱚᱲ ᱠᱚᱫᱚ ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱛᱮ "ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨᱤᱭᱚᱸᱥ", [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]] ᱛᱮᱫᱚ "ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱩᱨᱤᱱᱟᱵᱟᱨᱩ" ᱟᱨᱵᱟᱝ "ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱩᱨᱤᱜᱟᱨᱩ" ᱟᱨ [[ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱦᱤᱱᱫᱤ]] ᱟᱨᱵᱟᱝ [[ᱩᱨᱫᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱩᱨᱫᱩ]] ᱛᱮᱫᱚ "ᱵᱟᱸᱜᱽᱞᱳᱨᱤ" ᱠᱚ ᱢᱮᱱᱟ ᱾<ref>{{Cite web|date=2019-09-13|title=Banglori Dakhni: How a language associated with Hyderabad thrives in Bengaluru too|url=https://www.thenewsminute.com/article/banglori-dakhni-how-language-associated-hyderabad-thrives-bengaluru-too-108850|access-date=2021-07-25|website=The News Minute|language=en}}</ref> ᱮᱴᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱫᱚ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱠᱚ ᱥᱮᱱ ᱟᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱚ ᱯᱟᱲᱦᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱠᱚ ᱾<ref name="kannadapop">{{Cite news |url=http://www.hindu.com/2004/07/23/stories/2004072310610400.htm |title=Kannadigas assured of all support |date=23 July 2004 |access-date=10 May 2010 |location=Chennai, India |archive-url=https://web.archive.org/web/20110630035953/http://www.hindu.com/2004/07/23/stories/2004072310610400.htm |archive-date=30 June 2011 |url-status=dead |work=[[The Hindu]] |df=dmy-all}}</ref>
{{bar box
| title=ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ (᱒᱐᱑᱑)<ref name="GISData" />
| titlebar=#Fcd666
| left1=ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ
| right1=ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ
| float=right
| bars=
{{bar percent|ᱦᱤᱱᱫᱩ|darkorange|78.87}}
{{bar percent|ᱤᱥᱞᱟᱢ|green|13.90}}
{{bar percent|ᱤᱥᱟᱹᱭ|dodgerblue|5.61}}
{{bar percent|ᱡᱮᱭᱱ|brown|0.97}}
{{bar percent|ᱥᱤᱠᱷ|darkkhaki|0.15}}
{{bar percent|ᱵᱩᱫᱫᱷᱚ|yellow|0.06}}
{{bar percent|ᱮᱴᱟᱜᱟᱜ|black|0.44}}
}}
ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱗᱘.᱙% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱟᱵᱷᱮᱨᱮᱜᱽ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱟᱹᱡ ᱠᱚᱢ ᱜᱮᱭᱟ ᱾<ref name="GISData">{{cite web |title=Population By Religious Community – Karnataka |year=2011 |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-01.html |format=XLS |publisher=Office of The Registrar General and Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India |access-date=13 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150913045700/http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-01.html |archive-date=13 September 2015 |url-status=live}}.Click on arrow adjacent to state Karnataka so that a Microsoft excel document is downloaded with district wise population of different religious groups. Scroll down to BBMP (M. Corp. + OG) in the document at row no. '''596'''.</ref> ᱢᱩᱥᱟᱞᱢᱟᱱ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱓.᱙% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱚᱱᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱟᱵᱷᱮᱨᱮᱜᱽ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱵᱟᱨᱟᱵᱟᱹᱨᱤ ᱟ ᱾ ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱟᱨ ᱡᱮᱭᱱ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱕.᱖% ᱟᱨ ᱑.᱐% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱚᱱᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱟᱵᱷᱮᱨᱮᱜᱽ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱫᱩᱜᱩᱱᱟ ᱟ ᱾ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱘᱙% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{cite web |url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf |title=Provisional Population Totals, Census of India 2011 |publisher=[[Government of India]] | access-date=28 December 2011 | url-status=live | archive-url=https://web.archive.org/web/20111113152754/http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf | archive-date=13 November 2011}}</ref> ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱑᱐% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱡᱷᱩᱯᱲᱤ ᱨᱮᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ ᱾<ref name="indiancityslums">{{cite web |url=http://www.censusindia.gov.in/ |title=Total Population, Slum Population&nbsp;... | archive-url=https://web.archive.org/web/20070806121833/http://www.censusindia.net/results/slum/slum2.html | archive-date=6 August 2007}} Census of India, 2001. 2006. [[Government of India]]</ref>

=== ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ===
{{Pie chart
|caption = ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ (᱒᱐᱑᱑)
|label1 = [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]] |value1 = 44.5 |color1 = blue
|label2 = [[ᱛᱟᱢᱤᱞ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱛᱟᱢᱤᱞ]] |value2 = 15 |color2 = navy
|label3 = [[ᱛᱮᱞᱩᱜᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱛᱮᱞᱩᱜᱩ]] |value3 = 14|color3 = aqua
|label4 = [[ᱩᱨᱫᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱩᱨᱫᱩ]] |value4 = 12 |color4 = green
|label5 = [[ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱦᱤᱱᱫᱤ]] |value5 = 6|color5 = orange
|label6 = [[ᱢᱟᱞᱭᱟᱞᱟᱢ]] |value6 = 3|color6 = teal
|label7 = [[ᱢᱟᱨᱟᱴᱷᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱢᱟᱨᱟᱴᱷᱤ]] |value7 = 2.07 |color7 = red
|label8 = ᱮᱴᱟᱜᱟᱜ |value8 = 4.42 |color8=grey}}
ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱫᱚ [[ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ]] ᱠᱟᱱᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱔᱔.᱕% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱠᱚ ᱨᱟᱲᱟ ᱾ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ [[ᱛᱟᱢᱤᱞ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱛᱟᱢᱤᱞ]] ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱑᱕.᱐% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱠᱚ ᱨᱚᱲᱟ ᱾ ᱑᱔% ᱫᱚ [[ᱛᱮᱞᱩᱜᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱛᱮᱞᱩᱜᱩ]], ᱑᱒% ᱫᱚ [[ᱩᱨᱫᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱩᱨᱫᱩ]], ᱖% ᱫᱚ [[ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱦᱤᱱᱫᱤ]], ᱓% ᱫᱚ [[ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱟᱢ]] ᱟᱨ ᱒.᱐᱗% ᱫᱚ [[ᱢᱟᱨᱟᱴᱷᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ|ᱢᱟᱨᱟᱴᱷᱤ]] ᱟᱡᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱨᱚᱲᱟ ᱾<ref>{{Cite web|title=C-16 Population By Mother Tongue - Town Level|url=https://censusindia.gov.in/2011census/C-16_Town.html|access-date=2021-07-27|website=censusindia.gov.in}} See BBMP (M Corp. +OG) (Part)</ref><ref>{{cite book |last1=Kaminsky |first1=Arnold P. |last2=Long |first2=Roger D. |title=India Today: An Encyclopedia of Life in the Republic: An Encyclopedia of Life in the Republic |volume=1 |edition=reprint |publisher=ABC-CLIO |year=2011 |page=75 |isbn=978-0-313-37463-0}}</ref> ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱨᱚᱲ ᱮᱫ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱫᱚ 'ᱳᱞᱰ ᱢᱮᱭᱥᱩᱨ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ' ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱨᱩᱯ ᱠᱟᱱᱟ ᱚᱠᱚᱭ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱮᱫ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱛᱮᱫ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱮᱫ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱠᱚ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱞᱚᱠᱟᱞ ᱨᱚᱲ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱚᱨ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜᱼᱟ, ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱟᱨ ᱥᱩᱨᱥᱩᱯᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱮᱭᱥᱩᱨ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱡᱩᱣᱟᱹᱱ ᱠᱚ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱨᱚᱲ ᱟᱠᱚ ᱾<ref>{{cite book |last1=Brown |first1=Keith |last2=Ogilvie |first2=Sarah |title=Concise Encyclopedia of Languages of the World |edition=revised |publisher=Elsevier |year=2010 |page=577 |isbn=978-0-08-087775-4}}</ref>

== ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ ==
{{wide image|Bangalore Panorama edit1.jpg|780px|align-cap=center|Bangalore city skyline showing UB City to the left and Richmond Town area to the right|1020px|center|alt=The Bangalore Skyline}}ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱚᱠᱛᱚ ᱵᱟᱲᱦᱟᱜᱟᱜ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref name=":1">{{Cite web|date=2019-03-22|title=Bengaluru: Economy, Industries, and Infrastructure|url=https://www.india-briefing.com/news/city-spotlight-bangalore-6371.html/|access-date=2021-08-24|website=India Briefing News|language=en}}</ref> ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱩᱴ ᱟᱭᱤᱴᱤ ᱮᱠᱥᱯᱚᱨᱴ ᱨᱮ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱱᱮᱢ ᱫᱚ ᱓᱘% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{Cite web|title='Bangalore will become the world's largest IT cluster by 2020'|url=https://www.thehindubusinessline.com/info-tech/%E2%80%98Bangalore-will-become-the-world%E2%80%99s-largest-IT-cluster-by-2020%E2%80%99/article20909098.ece|access-date=2021-08-16|website=@businessline|language=en}}</ref> ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ ᱢᱩᱬ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱮᱵᱟᱜ ᱚᱨᱤᱭᱮᱱᱴᱮᱰ ᱟᱨ ᱤᱱᱰᱟᱥᱴᱨᱤᱭᱟᱞᱤᱡᱮᱰ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{Cite web|title='Bangalore will become the world's largest IT cluster by 2020'|url=https://www.thehindubusinessline.com/info-tech/%E2%80%98Bangalore-will-become-the-world%E2%80%99s-largest-IT-cluster-by-2020%E2%80%99/article20909098.ece|access-date=2021-08-16|website=@businessline|language=en}}</ref>ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ ᱨᱮ ᱤᱱᱯᱷᱚᱨᱢᱮᱥᱚᱱ ᱴᱮᱠᱱᱚᱞᱚᱡᱤ, ᱴᱮᱠᱤᱠᱚᱢᱭᱩᱱᱤᱠᱮᱥᱚᱱ, ᱵᱟᱭᱚᱴᱮᱠᱱᱚᱞᱚᱡᱤ, ᱢᱮᱱᱩᱯᱷᱮᱠᱪᱟᱨᱤᱝ ᱟᱨ ᱤᱱᱰᱟᱥᱴᱨᱤᱡᱽ (ᱤᱞᱮᱠᱴᱨᱚᱱᱤᱠ, ᱢᱟᱥᱤᱱᱟᱨᱤᱢ ᱤᱞᱮᱠᱴᱨᱤᱠᱟᱞ, ᱚᱴᱚᱢᱚᱵᱟᱭᱤᱞ, ᱯᱷᱩᱰ ᱟᱨ ᱵᱮᱵᱽᱨᱤᱡᱽ) ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱮᱢᱟᱱ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{Cite web|date=2019-03-22|title=Bengaluru: Economy, Industries, and Infrastructure|url=https://www.india-briefing.com/news/city-spotlight-bangalore-6371.html/|access-date=2021-08-16|website=India Briefing News|language=en}}</ref> ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱥᱩᱨᱥᱩᱯᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱩᱬ ᱠᱟᱹᱨᱜᱟᱲ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱚ ᱚᱫᱩᱜᱳᱰᱤ, ᱵᱤᱫᱟᱫᱤ, ᱵᱳᱢᱢᱚᱱᱦᱚᱞᱞᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱳᱢᱢᱟᱥᱟᱸᱫᱽᱨᱟ, ᱰᱚᱢᱞᱩᱨ, ᱦᱩᱰᱤ, ᱣᱚᱦᱟᱭᱤᱴᱯᱷᱤᱞᱰ, ᱰᱳᱰᱰᱟᱵᱚᱞᱞᱟᱯᱩᱨᱟ, ᱦᱳᱥᱠᱳᱴᱮ, ᱵᱤᱥᱮᱴᱴᱤᱦᱚᱞᱞᱤ, ᱭᱮᱞᱚᱦᱚᱸᱠᱟ, ᱤᱞᱮᱠᱴᱨᱚᱱᱤᱠ ᱥᱚᱦᱚᱨ, ᱯᱤᱱᱭᱟ, ᱠᱨᱤᱥᱱᱚᱨᱟᱡᱽᱯᱩᱨᱚᱢ, ᱵᱮᱞᱚᱱᱫᱩᱨ, ᱱᱚᱨᱥᱟᱯᱩᱨᱟ, ᱨᱟᱡᱟᱡᱤᱱᱚᱜᱚᱨ, ᱢᱤᱦᱟᱫᱮᱵᱽᱯᱩᱨᱟ ᱮᱢᱟᱱ ᱾<ref>{{Cite web|title=Brief Industrial Profile of Bangalor Rural District|url=https://msmedibangalore.gov.in/files/Bengaluru%20Rural.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=Brief Industrial Profile of Bangalor District|url=https://msmedibangalore.gov.in/files/Bengaluru%20Urban.pdf|url-status=live}}</ref> ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱫᱚ ᱜᱚᱲᱚ ᱵᱮᱯᱟᱨ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ [[ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ]], [[ᱫᱤᱞᱞᱤ]], [[ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ]] ᱟᱨ [[ᱪᱮᱱᱱᱟᱭ]] ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱯᱷᱚᱨᱪᱭᱩᱱ ᱠᱚᱢᱯᱟᱹᱱᱤ ᱭᱟᱜ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱮᱞᱮᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱥᱴᱤᱝ ᱨᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱚᱬᱮᱭᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾<ref>{{Cite web|title=Bengaluru has become the hotspot for Fortune 500 giants, global companies to set up innovation centres|url=https://www.businessinsider.in/bengaluru-has-become-the-hotspot-for-fortune-500-giants-global-companies-to-set-up-innovation-centres/articleshow/52567790.cms|access-date=2021-08-16|website=Business Insider}}</ref>
[[File:Infosys_(4911287704).jpg|left|thumb|ᱤᱱᱯᱷᱚᱥᱤᱥ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱫᱚ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ]]
[[File:Mercedes-Whitefield-1.jpg|left|thumb|ᱣᱦᱟᱭᱤᱴᱯᱷᱤᱞᱰ , ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱢᱚᱨᱥᱤᱰᱤᱡᱽᱼᱵᱮᱸᱡᱽ ᱟᱨ ᱮᱱᱰ ᱰᱤ]]

[[File:World Trade Center Bangalore.jpg|thumb|ᱨᱟᱡᱟᱡᱤᱱᱚᱜᱚᱨ ᱨᱮ [[ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱮᱯᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ]]]]
ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱫᱚ ᱡᱤᱞᱤᱧ ᱚᱥᱟᱨ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱮᱥᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱤᱞᱤᱠᱚᱱ ᱵᱷᱮᱞᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱟᱱᱟᱣᱟ, ᱪᱮᱫᱟᱜ ᱪᱮ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱟᱭᱤᱴᱤ ᱦᱟᱵᱽ ᱢᱮᱱᱟᱭᱟ ᱾<ref>{{Cite web|date=2020-06-24|title=How Bangalore Became Asia's Silicon Valley|url=https://thescalers.com/how-bangalore-became-asias-silicon-valley/|access-date=2021-08-16|website=The Scalers|language=en-US}}</ref> ᱤᱱᱯᱷᱚᱥᱤᱥ, ᱣᱤᱯᱨᱳ, ᱢᱟᱭᱤᱸᱰᱴᱨᱤ, ᱮᱢᱯᱷᱮᱥᱤᱥ, ᱯᱷᱞᱤᱯᱠᱟᱨᱴ, ᱢᱤᱱᱛᱨᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾<ref>{{Cite web|last=Shubham|date=2021-03-09|title=Top 10 IT Companies in Bangalore in 2021 - StartUpCrow|url=https://startupcrow.com/top-it-companies-in-bangalore/|access-date=2021-08-16|language=en-US}}</ref>

== ᱦᱮᱡ ᱥᱮᱱ ==
=== ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱦᱟᱦᱟᱨ ===

[[File:Bengaluru-airport.jpg|thumb|The [[ᱠᱮᱢᱯᱮᱜᱚᱰᱟ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ]] ᱫᱚ ᱫᱮᱵᱚᱱᱦᱚᱞᱞᱤ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ|left]]
ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱮᱢᱯᱮᱜᱚᱰᱟ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱩᱨ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱔᱐ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱒᱕ ᱢᱤᱞ) ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱫᱮᱵᱚᱱᱦᱚᱞᱞᱤ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜᱼᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱫᱚ ᱒᱔ ᱢᱮ ᱒᱐᱐᱘ ᱥᱟᱞ ᱠᱷᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱮᱦᱚᱵ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱜᱤ.ᱵᱷᱤ.ᱠᱮ ᱜᱩᱴ ᱟᱜ ᱟᱹᱭᱩᱨ ᱛᱮ ᱢᱤᱫ ᱠᱚᱱᱥᱚᱨᱴᱤᱭᱚᱢ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ managed ᱢᱤᱫ ᱯᱨᱟᱵᱷᱮᱴ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱯᱟᱥᱮᱱᱡᱚᱨ ᱦᱮᱡ ᱥᱮᱱ ᱟᱨ ᱮᱭᱟᱨ ᱴᱨᱮᱯᱷᱤᱠ ᱢᱚᱵᱽᱢᱮᱱᱴ (ᱮᱴᱤᱥᱤ) ᱨᱮ [[ᱫᱤᱞᱞᱤ]] ᱟᱨ [[ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ]] ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱵᱤᱡᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱾

== ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ ==
{{ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ}}

== ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ ==

* [http://www.bbmp.gov.in/ Bruhat Bengaluru Mahanagara Palike] {{Webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100225072009/http://www.bbmp.gov.in/ |date=25 February 2010 }}
* [http://www.bdabangalore.org/ Official website of Bangalore Development Authority] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220705010621/http://www.bdabangalore.org/ |date=2022-07-05 }}
* {{curlie|Regional/Asia/India/Karnataka/Localities/Bangalore/}}
* [https://www.britannica.com/place/Bangalore-India "Bengaluru"]—''Encyclopædia Britannica'' entry

{{Geographic location
|Centre=ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ
|North=[[ᱢᱚᱦᱟᱨᱟᱥᱴᱨᱚ]]
|East=[[ᱟᱱᱫᱷᱨᱚ ᱯᱨᱚᱫᱮᱥ]]
|South=[[ᱛᱟᱢᱤᱞᱱᱟᱰᱩ]]
|West=''[[ᱟᱨᱚᱵᱽ ᱫᱚᱨᱭᱟ]]''
}}
{{Navboxes
| title=Articles related to Bangalore
| list =
{{Bangalore topics|left}}
{{Navboxes
| title=[[File:Gnome-globe.svg|25px]]{{nbsp}}Geographic locale
| list =
'''[[Geographic coordinate system|Lat. and Long.]] {{Coord|12|58|44|N|77|35|30|E|display=inline}}'''
}}
{{ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ}}
{{ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱟᱥᱲᱟ ᱠᱚ}}
{{ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱥᱟᱥᱚᱱᱮᱫ ᱮᱞᱟᱠᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱠᱚ}}
{{Megacities}}
{{ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱮᱞᱢᱚᱲᱚᱭ ᱠᱷᱚᱱ ᱡᱟᱹᱥᱛᱤ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱚ}}
{{World's most populated urban areas}}
}}
{{Portalbar|India|Bangalore|Geography}}
{{Authority control}}

[[ᱛᱷᱚᱠ:ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ| ]]
[[ᱛᱷᱚᱠ:1537 establishments in India]]
[[ᱛᱷᱚᱠ:ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱚ]]
[[ᱛᱷᱚᱠ:ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱚ]]
[[Category:High-technology business districts in India]]
[[Category:Indian capital cities]]
[[ᱛᱷᱚᱠ:ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ]]
[[Category:Populated places established in 1537]]
[[Category:Geographical articles missing image alternative text]]

᱑᱐:᱓᱖, ᱒᱕ ᱡᱩᱞᱟᱭ ᱒᱐᱒᱔ ᱧᱮᱞᱟᱹᱨᱩ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ

ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ
ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ
ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱩ
From top, left to right: UB City, Bangalore Palace, Lal Bagh Glass House, Infosys pyramid, ISKCON Temple at night, Vidhana Soudha
Map
Interactive map outlining Bangalore
ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ is located in India
ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ
ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ
ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ##ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ##ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ##ᱮᱥᱤᱭᱟ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ##ᱢᱤᱨᱛᱷᱤᱠᱟ ᱨᱮ ᱴᱷᱟᱶ
Coordinates: 12°58′44″N 77°35′30″E / 12.97889°N 77.59167°E / 12.97889; 77.59167Coordinates: 12°58′44″N 77°35′30″E / 12.97889°N 77.59167°E / 12.97889; 77.59167
ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ
ᱯᱚᱱᱚᱛᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ
ᱴᱚᱴᱷᱟᱵᱚᱭᱟᱞᱩᱥᱤᱢᱟ
ᱦᱚᱱᱚᱛᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ
ᱛᱷᱟᱯᱚᱱ᱑᱕᱓᱗
ᱵᱩᱱᱤᱭᱟᱹᱫᱤᱭᱟᱹᱠᱮᱢᱯᱮ ᱜᱳᱣᱰᱟ ᱑
ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ
 • ᱞᱮᱠᱟᱱᱱᱚᱜᱚᱨ ᱱᱤᱜᱟᱢ
  • ᱵᱨᱤᱦᱟᱛ ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱩ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱯᱟᱞᱤᱠᱟ
  • ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱩᱛᱱᱟᱹᱣ ᱯᱨᱟᱫᱷᱤᱠᱚᱨᱚᱬ
 • Administrator
(In absence of Mayor)
ᱨᱟᱠᱮᱥ ᱥᱤᱝ, IAS
 • ᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱚᱢᱤᱥᱚᱱᱟᱨᱜᱚᱣᱨᱟᱵᱽ ᱜᱩᱯᱛᱟ, IAS[]
ᱮᱨᱤᱭᱟ [][]
 • ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ741 ᱠᱤᱢᱤ (286 ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱟᱭᱤᱞ)
 • ᱱᱟᱜᱟᱨ8005 ᱠᱤᱢᱤ (3091 ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱟᱭᱤᱞ)
ᱩᱥᱩᱞ920 ᱢᱤᱴᱚᱨ (3020 ᱯᱷᱩᱴ)
ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱥᱮᱨᱢᱟ(2011)[]
 • ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ᱘,᱔᱔᱓,᱖᱗᱕
 • ᱫᱷᱟᱹᱲ ᱮᱞᱛᱮᱥᱟᱨ
 • ᱰᱮᱱᱥᱤᱴᱤ11000/ᱠᱤᱢᱤ2 (30000/ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱟᱹᱭᱤᱞ)
 • ᱱᱟᱜᱟᱨ[]᱑᱐,᱔᱕᱖,᱐᱐᱐
 • ᱨᱮᱸᱠ[]᱕ ᱟᱱᱟᱜ
Demonym(s)ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨᱤᱭᱟᱱ, ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱤᱱᱟᱵᱟᱨᱩ, ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱤᱭᱟᱱ, ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱤᱜᱟ
IST (ᱭᱩᱴᱤᱥᱤ+᱐᱕:᱓᱐)
ᱯᱤᱱ ᱠᱳᱰ᱕᱖᱐ xxx
ᱮᱨᱤᱭᱟ ᱠᱳᱰ(ᱠᱚ)+᱙᱑-(᱐)᱘᱐
ᱜᱟᱹᱰᱤ ᱨᱤᱡᱤᱥᱴᱨᱤKA-01, 02, 03, 04, 05, 41, 50, 51, 52, 53, 57, 58, 59, 60, 61
Metro GDP$᱑᱑᱐ ᱵᱤᱞᱤᱭᱚᱱ[]
ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤᱠᱚᱱᱱᱚᱲ[]
ᱣᱮᱵᱽᱥᱟᱭᱤᱴwww.bbmp.gov.in

ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ/ᱵᱮᱝᱜᱟᱞᱩᱨᱩ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱘ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱦᱚᱸ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱟᱨ ᱟᱢᱫᱟᱡᱽ ᱑᱑ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ ᱟᱜ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱢᱚᱬᱮᱭᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟ ᱾[᱑᱑] ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱫᱚᱠᱠᱚᱱ ᱯᱚᱴᱷᱟᱨ ᱨᱮ ᱫᱚᱨᱭᱟ ᱟᱴᱮᱫ ᱠᱷᱚᱱ ᱙᱐᱐ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱓,᱐᱐᱐ ᱯᱷᱤᱴ) ᱠᱷᱚᱱ ᱟᱹᱰᱤ ᱩᱥᱩᱞ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜ, ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱚᱨ ᱫᱚ ᱯᱩᱨᱟᱹ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱟᱡᱟᱜ ᱦᱟᱣᱮᱫ ᱦᱚᱭᱫᱟᱜ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱩᱥᱩᱞ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱩᱬ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱜᱮᱭᱟ ᱾

ᱪᱷᱟᱹᱴᱭᱟᱹᱨ

ᱱᱟᱜᱟᱢ

ᱚᱛᱱᱚᱜ

ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱦᱮᱥᱚᱨᱚᱜᱷᱚᱴᱴᱟ ᱡᱷᱤᱞ

ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱫᱚ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱛᱚᱢᱼᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱙᱐᱐ ᱢᱤᱴᱚᱨ (᱒,᱙᱕᱓ ᱯᱷᱤᱴ) ᱩᱥᱩᱞ ᱨᱮ ᱢᱮᱭᱥᱩᱨ ᱯᱟᱴᱷᱟᱨ (ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱠᱨᱮᱴᱮᱥᱤᱭᱚᱥ ᱰᱮᱠᱠᱚᱱ ᱯᱟᱴᱷᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱴᱚᱴᱷᱟ) ᱨᱮᱱᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾[᱑᱒] ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ 12°58′44″N 77°35′30″E / 12.97889°N 77.59167°E / 12.97889; 77.59167 ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱟᱨ ᱗᱔᱑ ᱜᱟᱺᱴ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱒᱘᱖ ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱤᱞ) ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱫᱟᱯᱟᱞ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱑᱓] ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱛᱮᱫ ᱴᱷᱟᱶ ᱫᱚ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱚᱨ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱟᱨ ᱥᱩᱨᱥᱩᱯᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱮᱦᱟᱛ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱚ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱫᱮᱦᱟᱛ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ ᱫᱚ ᱢᱟᱨᱮ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱫᱮᱦᱟᱛ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱨᱟᱢᱱᱚᱜᱚᱨ ᱨᱮᱢᱟᱜ ᱱᱟᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱠᱮᱫᱟ ᱾[᱑᱔]

ᱦᱚᱲ ᱮᱞ

Population growth
ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ
᱑᱙᱔᱑᱔᱐᱖,᱗᱖᱐
᱑᱙᱕᱑᱗᱗᱘,᱙᱗᱗91.5%
᱑᱙᱖᱑᱑,᱒᱐᱗,᱐᱐᱐54.9%
᱑᱙᱗᱑᱑,᱖᱕᱔,᱐᱐᱐37.0%
᱑᱙᱘᱑᱒,᱙᱒᱒,᱐᱐᱐76.7%
᱑᱙᱙᱑᱔,᱑᱓᱐,᱐᱐᱐41.3%
᱒᱐᱐᱑᱕,᱑᱐᱑,᱐᱐᱐23.5%
᱒᱐᱑᱑᱘,᱔᱒᱕,᱙᱗᱐65.2%
Source: Census of India[᱑᱕][᱑᱖]
Sunset over the city from Nagawara
Lord Shiva statue at Shivoham Shiva Temple

ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮ ᱘,᱔᱔᱓,᱖᱗᱕ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱨ ᱥᱚᱦᱨᱤ ᱜᱩᱴ ᱨᱮ ᱑᱐,᱔᱕᱖,᱐᱐᱐ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱥᱟᱶ ᱢᱤᱫ ᱢᱮᱜᱟᱥᱤᱴᱤ ᱠᱟᱱᱟ,[][] ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱨᱮ ᱘.᱕ ᱢᱤᱞᱤᱭᱚᱱ ᱠᱷᱚᱱ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱾[᱑᱗] ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱱᱤᱭᱟᱹ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱟᱨ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱑᱘ ᱟᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣᱟ ᱾[᱑᱘] ᱑᱙᱙᱑ ᱟᱨ ᱒᱐᱐᱑ ᱥᱟᱞ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱱᱟᱶᱟ ᱫᱤᱞᱞᱤ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱚᱠᱛᱚ ᱩᱛᱷᱱᱟᱹᱣ ᱟᱜ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱨᱮ ᱜᱮᱞ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱚᱠᱛᱚ ᱓᱘% ᱜᱨᱚᱛᱷ ᱫᱚᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱤᱱ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱦᱚᱲ ᱠᱚᱫᱚ ᱤᱝᱞᱤᱥ ᱛᱮ "ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨᱤᱭᱚᱸᱥ", ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱛᱮᱫᱚ "ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱩᱨᱤᱱᱟᱵᱟᱨᱩ" ᱟᱨᱵᱟᱝ "ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱩᱨᱤᱜᱟᱨᱩ" ᱟᱨ ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱩᱨᱫᱩ ᱛᱮᱫᱚ "ᱵᱟᱸᱜᱽᱞᱳᱨᱤ" ᱠᱚ ᱢᱮᱱᱟ ᱾[᱑᱙] ᱮᱴᱟᱜ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱠᱚᱨᱤᱱ ᱦᱚᱲ ᱫᱚ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱠᱚ ᱥᱮᱱ ᱟᱠᱟᱱᱟ, ᱚᱸᱰᱮ ᱠᱚ ᱯᱟᱲᱦᱟᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨᱵᱟᱝ ᱠᱟᱹᱢᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱠᱚ ᱾[᱒᱐]

ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ (᱒᱐᱑᱑)[᱒᱑]
ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ
ᱦᱤᱱᱫᱩ
78.87%
ᱤᱥᱞᱟᱢ
13.90%
ᱤᱥᱟᱹᱭ
5.61%
ᱡᱮᱭᱱ
0.97%
ᱥᱤᱠᱷ
0.15%
ᱵᱩᱫᱫᱷᱚ
0.06%
ᱮᱴᱟᱜᱟᱜ
0.44%

ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱒᱐᱑᱑ ᱥᱟᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱗᱘.᱙% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱦᱤᱱᱫᱩ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱟᱵᱷᱮᱨᱮᱜᱽ ᱠᱷᱚᱱ ᱠᱟᱹᱡ ᱠᱚᱢ ᱜᱮᱭᱟ ᱾[᱒᱑] ᱢᱩᱥᱟᱞᱢᱟᱱ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱑᱓.᱙% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱚᱱᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱟᱵᱷᱮᱨᱮᱜᱽ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱵᱟᱨᱟᱵᱟᱹᱨᱤ ᱟ ᱾ ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱟᱨ ᱡᱮᱭᱱ ᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱕.᱖% ᱟᱨ ᱑.᱐% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱚᱱᱟ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱟᱵᱷᱮᱨᱮᱜᱽ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱫᱩᱜᱩᱱᱟ ᱟ ᱾ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱫᱚ ᱘᱙% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾[᱒᱒] ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱑᱐% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚ ᱡᱷᱩᱯᱲᱤ ᱨᱮᱠᱚ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟ ᱾[᱒᱓]

ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ

ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ (᱒᱐᱑᱑)

  ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ (44.5%)
  ᱛᱟᱢᱤᱞ (15%)
  ᱩᱨᱫᱩ (12%)
  ᱮᱴᱟᱜᱟᱜ (4.42%)

ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱫᱚ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱠᱟᱱᱟ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱔᱔.᱕% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱠᱚ ᱨᱟᱲᱟ ᱾ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱛᱟᱢᱤᱞ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱑᱕.᱐% ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ ᱠᱚ ᱨᱚᱲᱟ ᱾ ᱑᱔% ᱫᱚ ᱛᱮᱞᱩᱜᱩ, ᱑᱒% ᱫᱚ ᱩᱨᱫᱩ, ᱖% ᱫᱚ ᱦᱤᱱᱫᱤ, ᱓% ᱫᱚ ᱢᱟᱞᱟᱭᱟᱞᱟᱢ ᱟᱨ ᱒.᱐᱗% ᱫᱚ ᱢᱟᱨᱟᱴᱷᱤ ᱟᱡᱟᱜ ᱯᱩᱭᱞᱩ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱨᱚᱲᱟ ᱾[᱒᱔][᱒᱕] ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱨᱚᱲ ᱮᱫ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱫᱚ 'ᱳᱞᱰ ᱢᱮᱭᱥᱩᱨ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ' ᱧᱩᱛᱩᱢᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱨᱩᱯ ᱠᱟᱱᱟ ᱚᱠᱚᱭ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱮᱫ ᱠᱚᱨᱱᱟᱴᱚᱠ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱛᱮᱫ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱮᱫ ᱨᱮᱦᱚᱸ ᱠᱚ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱢᱤᱫ ᱞᱚᱠᱟᱞ ᱨᱚᱲ, ᱡᱟᱦᱟᱸ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱚᱨ ᱠᱚᱱᱱᱚᱲ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱟᱰᱟᱭᱚᱜᱼᱟ, ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱟᱨ ᱥᱩᱨᱥᱩᱯᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱮᱭᱥᱩᱨ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱡᱩᱣᱟᱹᱱ ᱠᱚ ᱛᱟᱞᱟ ᱨᱮ ᱨᱚᱲ ᱟᱠᱚ ᱾[᱒᱖]

ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ

The Bangalore Skyline
Bangalore city skyline showing UB City to the left and Richmond Town area to the right

ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱫᱚ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱚᱠᱛᱚ ᱵᱟᱲᱦᱟᱜᱟᱜ ᱢᱟᱦᱟᱱᱚᱜᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱒᱗] ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱩᱴ ᱟᱭᱤᱴᱤ ᱮᱠᱥᱯᱚᱨᱴ ᱨᱮ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱮᱱᱮᱢ ᱫᱚ ᱓᱘% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾[᱒᱘] ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ ᱢᱩᱬ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱮᱵᱟᱜ ᱚᱨᱤᱭᱮᱱᱴᱮᱰ ᱟᱨ ᱤᱱᱰᱟᱥᱴᱨᱤᱭᱟᱞᱤᱡᱮᱰ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾[᱒᱙]ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ ᱨᱮ ᱤᱱᱯᱷᱚᱨᱢᱮᱥᱚᱱ ᱴᱮᱠᱱᱚᱞᱚᱡᱤ, ᱴᱮᱠᱤᱠᱚᱢᱭᱩᱱᱤᱠᱮᱥᱚᱱ, ᱵᱟᱭᱚᱴᱮᱠᱱᱚᱞᱚᱡᱤ, ᱢᱮᱱᱩᱯᱷᱮᱠᱪᱟᱨᱤᱝ ᱟᱨ ᱤᱱᱰᱟᱥᱴᱨᱤᱡᱽ (ᱤᱞᱮᱠᱴᱨᱚᱱᱤᱠ, ᱢᱟᱥᱤᱱᱟᱨᱤᱢ ᱤᱞᱮᱠᱴᱨᱤᱠᱟᱞ, ᱚᱴᱚᱢᱚᱵᱟᱭᱤᱞ, ᱯᱷᱩᱰ ᱟᱨ ᱵᱮᱵᱽᱨᱤᱡᱽ) ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱮᱢᱟᱱ ᱮᱱᱮᱢ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾[᱓᱐] ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱥᱩᱨᱥᱩᱯᱩᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱩᱬ ᱠᱟᱹᱨᱜᱟᱲ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱫᱚ ᱚᱫᱩᱜᱳᱰᱤ, ᱵᱤᱫᱟᱫᱤ, ᱵᱳᱢᱢᱚᱱᱦᱚᱞᱞᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱵᱳᱢᱢᱟᱥᱟᱸᱫᱽᱨᱟ, ᱰᱚᱢᱞᱩᱨ, ᱦᱩᱰᱤ, ᱣᱚᱦᱟᱭᱤᱴᱯᱷᱤᱞᱰ, ᱰᱳᱰᱰᱟᱵᱚᱞᱞᱟᱯᱩᱨᱟ, ᱦᱳᱥᱠᱳᱴᱮ, ᱵᱤᱥᱮᱴᱴᱤᱦᱚᱞᱞᱤ, ᱭᱮᱞᱚᱦᱚᱸᱠᱟ, ᱤᱞᱮᱠᱴᱨᱚᱱᱤᱠ ᱥᱚᱦᱚᱨ, ᱯᱤᱱᱭᱟ, ᱠᱨᱤᱥᱱᱚᱨᱟᱡᱽᱯᱩᱨᱚᱢ, ᱵᱮᱞᱚᱱᱫᱩᱨ, ᱱᱚᱨᱥᱟᱯᱩᱨᱟ, ᱨᱟᱡᱟᱡᱤᱱᱚᱜᱚᱨ, ᱢᱤᱦᱟᱫᱮᱵᱽᱯᱩᱨᱟ ᱮᱢᱟᱱ ᱾[᱓᱑][᱓᱒] ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱫᱚ ᱜᱚᱲᱚ ᱵᱮᱯᱟᱨ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ, ᱫᱤᱞᱞᱤ, ᱠᱚᱞᱠᱟᱛᱟ ᱟᱨ ᱪᱮᱱᱱᱟᱭ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱯᱷᱚᱨᱪᱭᱩᱱ ᱠᱚᱢᱯᱟᱹᱱᱤ ᱭᱟᱜ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱠᱷᱚᱱ ᱰᱮᱦᱮᱨ ᱮᱞᱮᱞ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱥᱴᱤᱝ ᱨᱮ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱚᱬᱮᱭᱟᱜ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱓᱓]

ᱤᱱᱯᱷᱚᱥᱤᱥ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱫᱚ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ
ᱣᱦᱟᱭᱤᱴᱯᱷᱤᱞᱰ , ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱢᱚᱨᱥᱤᱰᱤᱡᱽᱼᱵᱮᱸᱡᱽ ᱟᱨ ᱮᱱᱰ ᱰᱤ
ᱨᱟᱡᱟᱡᱤᱱᱚᱜᱚᱨ ᱨᱮ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱮᱯᱟᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ

ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱫᱚ ᱡᱤᱞᱤᱧ ᱚᱥᱟᱨ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱮᱥᱤᱭᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱤᱞᱤᱠᱚᱱ ᱵᱷᱮᱞᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚ ᱢᱟᱱᱟᱣᱟ, ᱪᱮᱫᱟᱜ ᱪᱮ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱟᱭᱤᱴᱤ ᱦᱟᱵᱽ ᱢᱮᱱᱟᱭᱟ ᱾[᱓᱔] ᱤᱱᱯᱷᱚᱥᱤᱥ, ᱣᱤᱯᱨᱳ, ᱢᱟᱭᱤᱸᱰᱴᱨᱤ, ᱮᱢᱯᱷᱮᱥᱤᱥ, ᱯᱷᱞᱤᱯᱠᱟᱨᱴ, ᱢᱤᱱᱛᱨᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾[᱓᱕]

ᱦᱮᱡ ᱥᱮᱱ

ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱦᱟᱦᱟᱨ

The ᱠᱮᱢᱯᱮᱜᱚᱰᱟ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱫᱚ ᱫᱮᱵᱚᱱᱦᱚᱞᱞᱤ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ

ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱠᱮᱢᱯᱮᱜᱚᱰᱟ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱫᱚ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱩᱨ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱠᱟᱱᱟ, ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱠᱷᱚᱱ ᱔᱐ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱒᱕ ᱢᱤᱞ) ᱥᱟᱺᱜᱤᱧ ᱨᱮ ᱫᱮᱵᱚᱱᱦᱚᱞᱞᱤ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱫᱚ ᱢᱟᱬᱟᱝ ᱵᱮᱸᱜᱽᱞᱳᱨ ᱡᱮᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱠᱚ ᱢᱮᱛᱟᱜᱼᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱫᱚ ᱒᱔ ᱢᱮ ᱒᱐᱐᱘ ᱥᱟᱞ ᱠᱷᱚᱱ ᱪᱟᱪᱞᱟᱣ ᱮᱦᱚᱵ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱟᱨ ᱜᱤ.ᱵᱷᱤ.ᱠᱮ ᱜᱩᱴ ᱟᱜ ᱟᱹᱭᱩᱨ ᱛᱮ ᱢᱤᱫ ᱠᱚᱱᱥᱚᱨᱴᱤᱭᱚᱢ ᱦᱚᱛᱮᱛᱮ managed ᱢᱤᱫ ᱯᱨᱟᱵᱷᱮᱴ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱯᱟᱥᱮᱱᱡᱚᱨ ᱦᱮᱡ ᱥᱮᱱ ᱟᱨ ᱮᱭᱟᱨ ᱴᱨᱮᱯᱷᱤᱠ ᱢᱚᱵᱽᱢᱮᱱᱴ (ᱮᱴᱤᱥᱤ) ᱨᱮ ᱫᱤᱞᱞᱤ ᱟᱨ ᱢᱩᱢᱵᱟᱭ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱮᱥᱟᱨ ᱟᱹᱰᱤ ᱵᱤᱡᱤ ᱩᱰᱟᱹᱱ ᱰᱟᱹᱦᱤ ᱠᱟᱱᱟ ᱾

ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ

  1. "Gaurav Gupta is new BBMP Commissioner". The Hindu. 31 March 2021.
  2. "History of BBMP". Bruhat Bengaluru Mahanagara Palike (BBMP). Archived from the original on 2 November 2020. Retrieved 20 May 2021.
  3. "Introduction - BMRDA". Bangalore Metropolitan Region Development Authority. Archived from the original on 20 May 2021. Retrieved 20 May 2021.
  4. ᱔.᱐ ᱔.᱑ Bangalore Metropolitan/City Population section of "Bangalore Population Sex Ratio in Bangalore Literacy rate Bangalore". 2011 Census of India. Archived from the original on 26 January 2017.
  5. ᱕.᱐ ᱕.᱑ "The World's Cities in 2016" (PDF). United Nations. October 2016. p. 4. Archived (PDF) from the original on 12 January 2017. Retrieved 4 March 2017.
  6. "INDIA STATS : Million plus cities in India as per Census 2011". Press Information Bureau, Mumbai. National Informatics Centre. Archived from the original on 30 ᱡᱩᱱ 2015. Retrieved 20 ᱚᱜᱚᱥᱴ 2015.
  7. ᱛᱩᱢᱟᱹᱞ ᱦᱩᱲᱟᱹᱜ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named gdp
  8. "50th Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India (July 2012 to June 2013)" (PDF). Archived from the original (PDF) on 8 July 2016. Retrieved 14 January 2015.
  9. ᱛᱩᱢᱟᱹᱞ ᱦᱩᱲᱟᱹᱜ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named cnn-Dec2012
  10. ᱛᱩᱢᱟᱹᱞ ᱦᱩᱲᱟᱹᱜ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Basavaraja
  11. "Karnataka (India): Districts, Cities, Towns and Outgrowth Wards – Population Statistics in Maps and Charts".
  12. "Ground water information booklet" (PDF). Central Ground Water Board, Ministry of Water Resources, Government of India. ᱰᱤᱥᱮᱢᱵᱚᱨ 2008. Archived (PDF) from the original on 17 ᱢᱮ 2012. Retrieved 16 ᱡᱩᱱ 2012.
  13. "Finance budget for 2007–08" (PDF). Government of Karnataka. Archived from the original (PDF) on 28 June 2007. Retrieved 28 June 2007.
  14. "District census handbook- Bangalore rural" (PDF). Directorate of census operations Karnataka. Archived (PDF) from the original on 14 November 2016. Retrieved 26 October 2017.
  15. "Census population" (PDF). Census of India. p. 21. Archived (PDF) from the original on 19 ᱢᱮ 2012. Retrieved 7 ᱡᱩᱱ 2008.
  16. "Provisional population totals, Census of India 2011" (PDF). Archived (PDF) from the original on 7 ᱢᱮ 2012. Retrieved 29 ᱱᱚᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱨ 2011.
  17. "Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above" (PDF). Censusindia. The Registrar General & Census Commissioner, India. Archived (PDF) from the original on 13 ᱱᱚᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱨ 2011. Retrieved 17 ᱚᱠᱴᱚᱵᱚᱨ 2011.
  18. "Cities having population 1 lakh and above" (PDF). censusindia.gov.in. Archived (PDF) from the original on 7 ᱢᱮ 2012. Retrieved 24 ᱡᱩᱞᱟᱭ 2012.
  19. "Banglori Dakhni: How a language associated with Hyderabad thrives in Bengaluru too". The News Minute (in ᱟᱝᱜᱽᱨᱮᱡᱤ). 2019-09-13. Retrieved 2021-07-25.
  20. "Kannadigas assured of all support". The Hindu. Chennai, India. 23 ᱡᱩᱞᱟᱭ 2004. Archived from the original on 30 ᱡᱩᱱ 2011. Retrieved 10 ᱢᱮ 2010.
  21. ᱒᱑.᱐ ᱒᱑.᱑ "Population By Religious Community – Karnataka" (XLS). Office of The Registrar General and Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India. 2011. Archived from the original on 13 September 2015. Retrieved 13 September 2015..Click on arrow adjacent to state Karnataka so that a Microsoft excel document is downloaded with district wise population of different religious groups. Scroll down to BBMP (M. Corp. + OG) in the document at row no. 596.
  22. "Provisional Population Totals, Census of India 2011" (PDF). Government of India. Archived (PDF) from the original on 13 November 2011. Retrieved 28 December 2011.
  23. "Total Population, Slum Population ..." Archived from the original on 6 August 2007. Census of India, 2001. 2006. Government of India
  24. "C-16 Population By Mother Tongue - Town Level". censusindia.gov.in. Retrieved 2021-07-27. See BBMP (M Corp. +OG) (Part)
  25. Kaminsky, Arnold P.; Long, Roger D. (2011). India Today: An Encyclopedia of Life in the Republic: An Encyclopedia of Life in the Republic. Vol. 1 (reprint ed.). ABC-CLIO. p. 75. ISBN 978-0-313-37463-0.
  26. Brown, Keith; Ogilvie, Sarah (2010). Concise Encyclopedia of Languages of the World (revised ed.). Elsevier. p. 577. ISBN 978-0-08-087775-4.
  27. "Bengaluru: Economy, Industries, and Infrastructure". India Briefing News (in ᱟᱝᱜᱽᱨᱮᱡᱤ). 2019-03-22. Retrieved 2021-08-24.
  28. "'Bangalore will become the world's largest IT cluster by 2020'". @businessline (in ᱟᱝᱜᱽᱨᱮᱡᱤ). Retrieved 2021-08-16.
  29. "'Bangalore will become the world's largest IT cluster by 2020'". @businessline (in ᱟᱝᱜᱽᱨᱮᱡᱤ). Retrieved 2021-08-16.
  30. "Bengaluru: Economy, Industries, and Infrastructure". India Briefing News (in ᱟᱝᱜᱽᱨᱮᱡᱤ). 2019-03-22. Retrieved 2021-08-16.
  31. "Brief Industrial Profile of Bangalor Rural District" (PDF).{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  32. "Brief Industrial Profile of Bangalor District" (PDF).{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  33. "Bengaluru has become the hotspot for Fortune 500 giants, global companies to set up innovation centres". Business Insider. Retrieved 2021-08-16.
  34. "How Bangalore Became Asia's Silicon Valley". The Scalers (in ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟᱱ ᱟᱝᱜᱽᱨᱮᱡᱤ). 2020-06-24. Retrieved 2021-08-16.
  35. Shubham (2021-03-09). "Top 10 IT Companies in Bangalore in 2021 - StartUpCrow" (in ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟᱱ ᱟᱝᱜᱽᱨᱮᱡᱤ). Retrieved 2021-08-16.

ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ